Submitted by
khcn
on
Thuộc giải thưởng KHCN
Địa chỉ
Sở GD&ĐT; THPT Lục Nam; THPT TY 1; THPT Chuyên Bắc Giang
Nhóm tác giả
Đào T. Minh Hải
Trần Thị Quỳnh
Trần Thị Hương
Phan Thị Nhàn
Thuyết minh tóm tắt
Tính cấp thiết
Đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết 29/NQ-TW, Hội nghị Trung ương 8, khóa XI nêu rõ mục tiêu: "...Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời."
Đáp ứng với sự thay đổi về nội dung, phương pháp, mục đích môn học: năm học 2018 - 2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) có sự thay đổi về nội dung, phương pháp, mục đích của các môn học. Xã hội ngày nay đang hướng tới nền kinh tế tri thức, do đó, mỗi người cần phải vận động để theo kịp với sự phát triển của xã hội. Chính vì thế, tự học có vai trò vô cùng quan trọng. Tự học nhằm xác định nhiệm vụ học tập có tính đến kết quả học tập trước đây và định hướng phấn đấu tiếp; mục tiêu học được đặt ra chi tiết, cụ thể, đặc biệt tập trung nâng cao hơn những khía cạnh còn yếu kém. Tự học nhằm đánh giá và điều chỉnh được kế hoạch học tập. Công trình được nghiên cứu để đáp ứng với sự thay đổi hình thức kiểm tra, đánh giá của Bộ GD&ĐT, nâng cao chất lượng môn Sinh học lớp; đồng thời đáp ứng với nguyện vọng tham khảo của học sinh và giáo viên trong việc tìm kiểm tài liệu. Xuất phát từ những yêu cầu đó, nhóm tác giả đã thực hiện công trình nghiên cứu: “Thiết kế chuyên đề và tổ chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học của học sinh phần di truyền học môn Sinh học lớp 12”.
Thành tựu chủ yếu
Tính khoa học: Trên cơ sở lí luận và thực tiễn dạy học các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, nghiên cứu của đề tài đã hướng tới được hai nội dung quan trọng là phát triển năng lực tự học cho học sinh, học sinh có khả năng xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ động; tự đặt được mục tiêu học tập để đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu thực hiện; thực hiện các phương pháp học tập hiệu quả; điều chỉnh những sai sót, hạn chế của bản thân khi thực hiện các nhiệm vụ học tập thông qua tự đánh giá hoặc lời góp ý của giáo viên, bạn bè; chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ khi gặp khó khăn trong học tập.
Tính mới: Công trình nghiên cứu có những phát hiện mới về việc thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học tác động đến quá trình dạy học có tác dụng trong việc thay đổi phương pháp dạy học của giáo viên, tăng hiệu quả về việc bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh cấp THCS, cấp THPT và ôn thi trung học phổ thông Quốc gia, cụ thể:
Phân tích nội dung chương trình sinh học 12, cụ thể nội dung phần di truyền học từ đó xác định nội dung kiến thức cơ bản cho việc thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo chuyên đề cho học sinh lớp 12 đối với môn Sinh học phần di truyền học; đưa ra phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo chuyên đề phần di truyền học sinh học lớp 12; Xây dựng được 6 chuyên đề dạy học phần di truyền học môn sinh học lớp 12. Những chuyên đề này giúp HS tự học, ôn thi học sinh giỏi, ôn thi THPT quốc gia phần di truyền học.
Khả năng ứng dụng
Trong quá trình nghiên cứu, để khẳng định hiệu quả của Công trình nghiên cứu, nhóm tác giả tiến hành thực nghiệm tại 03 trường THPT: Ngô Sĩ Liên; Lục Nam; Tân Yên số 1. Sau khi được nghiệm thu nhóm tác giả tiếp tục triển khai ứng dụng tại 03 trường THPT nói trên, đồng thời mở rộng ứng dụng thêm cho cả 02 cấp học. Với cấp trung học cơ sở: ứng dụng nội dung các chuyên đề trong Đề tài vào dạy ôn thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Sinh học tại 02 phòng GD&ĐT (Phòng GD&ĐT Lạng Giang, Hiệp Hòa). Với cấp trung học phổ thông: ứng dụng các nội dung các chuyên đề trong Đề tài tại 13 trường THPT vào rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm các câu lý thuyết cũng như bài tập trong đề thi THPT quốc gia, trong đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh, giúp học sinh có tâm lí không sợ khi gặp các câu vận dụng, vận dụng cao phần di truyền học trong các đề thi đại học, thi học sinh giỏi.
Hiệu quả
Hiệu quả khoa học: Kết quả của công trình đã giúp phát triển năng lực tự học cho học sinh; xây dựng được 6 chuyên đề dạy học phần di truyền học lớp 12, giúp cho học sinh và giáo viên dễ dàng trong việc vận dụng, ôn tập để đạt kết quả cao trong kiểm tra, đánh giá. Đề tài mở ra một hướng mới để giáo viên tiếp tục nghiên cứu, mở rộng số lượng chuyên đề cho môn sinh học 12 cũng như các môn học khác đáp ứng yêu cầu của giáo dục hiện nay.
Hiệu quả kinh tế, xã hội: Nội dung các chuyên đề thuộc công trình nghiên cứu nhóm tác giải đã xây dựng hệ thống các câu hỏi bài tập đáp ứng việc tổ chức hoạt động dạy và học phần di truyền học, cụ thể xây dựng được 240 câu trong 6 chuyên đề, trong đó gồm 72 câu ở mức độ nhận biết; 60 câu ở mức độ hiểu; 60 câu ở mức độ vận dụng; 32 câu ở mức độ vận dụng cao. Từ 240 câu hỏi của 06 chuyên đề thiết kế được rất nhiều đề kiểm tra đánh giá năng lực của học sinh khi học phần di truyền học. Thông qua đó, góp phần làm tiết kiệm kinh phí mua tài liệu tham khảo trên thị trường. Công trình được triển khai và áp dụng đã làm thay đổi tích cực thái độ học tập, năng lực tự học đối với môn sinh học, từ đó tạo tiền đề giúp học sinh phát triển hơn nữa năng lực này ở các cấp học cao hơn.
Địa chỉ ứng dụng của công trình
Các trường THPT: Tân Yên số 1; Tân Yên số 2; Nhã Nam; Hiệp Hòa số 1; Hiệp Hòa số 2; Lục Nam; Phương Sơn; Cẩm Lý; Tứ Sơn; Ngô Sĩ Liên; Chuyên Bắc Giang; Yên Dũng số 1; Yên Dũng số 3.
Các Phòng GD&ĐT: huyện Hiệp Hòa; huyện Lạng Giang.
Đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết 29/NQ-TW, Hội nghị Trung ương 8, khóa XI nêu rõ mục tiêu: "...Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời."
Đáp ứng với sự thay đổi về nội dung, phương pháp, mục đích môn học: năm học 2018 - 2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) có sự thay đổi về nội dung, phương pháp, mục đích của các môn học. Xã hội ngày nay đang hướng tới nền kinh tế tri thức, do đó, mỗi người cần phải vận động để theo kịp với sự phát triển của xã hội. Chính vì thế, tự học có vai trò vô cùng quan trọng. Tự học nhằm xác định nhiệm vụ học tập có tính đến kết quả học tập trước đây và định hướng phấn đấu tiếp; mục tiêu học được đặt ra chi tiết, cụ thể, đặc biệt tập trung nâng cao hơn những khía cạnh còn yếu kém. Tự học nhằm đánh giá và điều chỉnh được kế hoạch học tập. Công trình được nghiên cứu để đáp ứng với sự thay đổi hình thức kiểm tra, đánh giá của Bộ GD&ĐT, nâng cao chất lượng môn Sinh học lớp; đồng thời đáp ứng với nguyện vọng tham khảo của học sinh và giáo viên trong việc tìm kiểm tài liệu. Xuất phát từ những yêu cầu đó, nhóm tác giả đã thực hiện công trình nghiên cứu: “Thiết kế chuyên đề và tổ chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực tự học của học sinh phần di truyền học môn Sinh học lớp 12”.
Thành tựu chủ yếu
Tính khoa học: Trên cơ sở lí luận và thực tiễn dạy học các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, nghiên cứu của đề tài đã hướng tới được hai nội dung quan trọng là phát triển năng lực tự học cho học sinh, học sinh có khả năng xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ động; tự đặt được mục tiêu học tập để đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu thực hiện; thực hiện các phương pháp học tập hiệu quả; điều chỉnh những sai sót, hạn chế của bản thân khi thực hiện các nhiệm vụ học tập thông qua tự đánh giá hoặc lời góp ý của giáo viên, bạn bè; chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ khi gặp khó khăn trong học tập.
Tính mới: Công trình nghiên cứu có những phát hiện mới về việc thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học tác động đến quá trình dạy học có tác dụng trong việc thay đổi phương pháp dạy học của giáo viên, tăng hiệu quả về việc bồi dưỡng học sinh giỏi tỉnh cấp THCS, cấp THPT và ôn thi trung học phổ thông Quốc gia, cụ thể:
Phân tích nội dung chương trình sinh học 12, cụ thể nội dung phần di truyền học từ đó xác định nội dung kiến thức cơ bản cho việc thiết kế tài liệu tự học có hướng dẫn theo chuyên đề cho học sinh lớp 12 đối với môn Sinh học phần di truyền học; đưa ra phương pháp tổ chức hoạt động dạy học theo chuyên đề phần di truyền học sinh học lớp 12; Xây dựng được 6 chuyên đề dạy học phần di truyền học môn sinh học lớp 12. Những chuyên đề này giúp HS tự học, ôn thi học sinh giỏi, ôn thi THPT quốc gia phần di truyền học.
Khả năng ứng dụng
Trong quá trình nghiên cứu, để khẳng định hiệu quả của Công trình nghiên cứu, nhóm tác giả tiến hành thực nghiệm tại 03 trường THPT: Ngô Sĩ Liên; Lục Nam; Tân Yên số 1. Sau khi được nghiệm thu nhóm tác giả tiếp tục triển khai ứng dụng tại 03 trường THPT nói trên, đồng thời mở rộng ứng dụng thêm cho cả 02 cấp học. Với cấp trung học cơ sở: ứng dụng nội dung các chuyên đề trong Đề tài vào dạy ôn thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Sinh học tại 02 phòng GD&ĐT (Phòng GD&ĐT Lạng Giang, Hiệp Hòa). Với cấp trung học phổ thông: ứng dụng các nội dung các chuyên đề trong Đề tài tại 13 trường THPT vào rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm các câu lý thuyết cũng như bài tập trong đề thi THPT quốc gia, trong đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh, giúp học sinh có tâm lí không sợ khi gặp các câu vận dụng, vận dụng cao phần di truyền học trong các đề thi đại học, thi học sinh giỏi.
Hiệu quả
Hiệu quả khoa học: Kết quả của công trình đã giúp phát triển năng lực tự học cho học sinh; xây dựng được 6 chuyên đề dạy học phần di truyền học lớp 12, giúp cho học sinh và giáo viên dễ dàng trong việc vận dụng, ôn tập để đạt kết quả cao trong kiểm tra, đánh giá. Đề tài mở ra một hướng mới để giáo viên tiếp tục nghiên cứu, mở rộng số lượng chuyên đề cho môn sinh học 12 cũng như các môn học khác đáp ứng yêu cầu của giáo dục hiện nay.
Hiệu quả kinh tế, xã hội: Nội dung các chuyên đề thuộc công trình nghiên cứu nhóm tác giải đã xây dựng hệ thống các câu hỏi bài tập đáp ứng việc tổ chức hoạt động dạy và học phần di truyền học, cụ thể xây dựng được 240 câu trong 6 chuyên đề, trong đó gồm 72 câu ở mức độ nhận biết; 60 câu ở mức độ hiểu; 60 câu ở mức độ vận dụng; 32 câu ở mức độ vận dụng cao. Từ 240 câu hỏi của 06 chuyên đề thiết kế được rất nhiều đề kiểm tra đánh giá năng lực của học sinh khi học phần di truyền học. Thông qua đó, góp phần làm tiết kiệm kinh phí mua tài liệu tham khảo trên thị trường. Công trình được triển khai và áp dụng đã làm thay đổi tích cực thái độ học tập, năng lực tự học đối với môn sinh học, từ đó tạo tiền đề giúp học sinh phát triển hơn nữa năng lực này ở các cấp học cao hơn.
Địa chỉ ứng dụng của công trình
Các trường THPT: Tân Yên số 1; Tân Yên số 2; Nhã Nam; Hiệp Hòa số 1; Hiệp Hòa số 2; Lục Nam; Phương Sơn; Cẩm Lý; Tứ Sơn; Ngô Sĩ Liên; Chuyên Bắc Giang; Yên Dũng số 1; Yên Dũng số 3.
Các Phòng GD&ĐT: huyện Hiệp Hòa; huyện Lạng Giang.
Đạt giải Tỉnh
Giải Khuyến khích